Przerażające statystyki odnośnie zawału serca
Choroby układu sercowo-naczyniowego są najczęstszą przyczyną zgonów, tak wynika z raportu na temat występowania zawału serca w Polsce, przygotowanego przez NIZP-PZH, (Narodowy instytut zdrowia publicznego – Państwowy Zakład Higieny). Rocznie, z powodu chorób serca, umiera 170 tys. osób, co odpowiada ok. 46 proc wszystkich zgonów Polaków. Co więcej, szacuje się, że w 2025 roku diagnozę kardiologiczną otrzyma nawet 426 tys. pacjentów.
Według autorów raportu w Polsce, co roku ponad 80 tys. osób choruje na zawał serca. Najbardziej zagrożeni są mieszkańcy małych miejscowości oraz wsi. Lekarze zwracają również uwagę, iż u osoby 80-letniej ryzyko zawału jest pięć razy większe niż u osoby, mającej 50 lat.
Dużym problemem pozostaje również śmiertelność osób, które przeżyły zawał, ale umierają w ciągu kolejnych kilku lat. Jak wynika z badań, po roku od wystąpienia zawału serca, w Polsce umrze 19,4 proc, chorych, a po trzech latach – prawie 29 proc.
Czym jest zawał serca?
Zawał serca, potocznie zwany atakiem serca, jest wynikiem niedokrwienia, inaczej martwicy mięśnia sercowego. Zawał serca rozwija się w wyniku nagłego zaburzenia równowagi między zapotrzebowaniem na tlen a jego podażą, co prowadzi do ostrego niedotlenienia i martwicy mięśnia sercowego.
Bezpośrednią przyczyną zawału jest najczęściej zamknięcie tętnicy wieńcowej przez zakrzep, powstający na podłożu pękniętej blaszki miażdżycowej. Nieleczony zawał może doprowadzić do zatrzymania akcji serca, a w konsekwencji do zgonu.
Przyczyny zawałów serca
Czynniki sprzyjające zawałowi, to wiek powyżej 40 lat, otyłość oraz siedzący tryb życia. Do chodzi do niego najczęściej w godzinach porannych i przedpołudniowych, albowiem bezpośrednią przyczyną wyzwalającą zawał, może być gwałtowny wysiłek fizyczny lub stres.
Pozostałe, znacznie rzadsze przyczyny zawału serca to: patologiczne zmiany w obrębie naczyń wieńcowych, wady rozwojowe, zmiany pourazowe, zapalne, zatory w przebiegu posocznicy lub bakteryjnego zapalenia wsierdzia, zakrzepy, stany związane z niedostatecznym dostarczaniem tlenu w stosunku do zapotrzebowania, zatrucie tlenkiem węgla, niewyrównana nadczynność tarczycy, niedokrwistość, niedomykalność zastawki aortalnej, kardiomiopatia przerostowa.
Zawały u kobiet
Istnieje popularne przekonanie, ze na zawał umierają głównie mężczyźni. Jeśli jednak dokładniej przyjrzymy się danym, okaże się, że ponad połowa przypadków śmierci wśród kobiet, to wynik chorób serca, które zabijają częściej niż rak.
Dlaczego kobiety umierają na serce? Do okresu menopauzy estrogeny chronią serca kobiet. Jednakże, problemy z sercem zaczynają się u kobiet nawet 10 lat później niż u mężczyzn. Kobiety bardziej reagują na ból, dlatego zdarza się, że bóle żołądkowe, kostne czy nerwicowe mylą z zaburzeniami pracy serca. Ale bywa też odwrotnie - wydaje im się, że to tylko niestrawność czy przeziębienie, a w rzeczywistości mają zawał. Pomimo iż ból to najbardziej charakterystyczny objaw zawału, zdarza się, że panie mylą go z nerwobólem i decydują się przeczekać. Lekarze alarmują, iż kobiety trafiają do szpitala później niż mężczyźni. Warto jednak podkreślić, że część osób rzeczywiście w ogóle nie odczuwa bólu w klatce piersiowej.
Charakterystyczne objawy zawału
Jednakże, zarówno u kobiet, jak i u mężczyzn, klasyczne objawy zawału serca są takie same: ból w klatce piersiowej, silny i promieniujący do żuchwy, ramion, któremu towarzyszyć może niepokój, zasłabnięcie, arytmia, zawroty głowy. Może on przybrać formę kłującą, rozpierającą, piekącą i promieniować do lewej kończyny, a niekiedy nawet do obu.
Wielu chorych, wraz z silnym bólem w klatce piersiowej odczuwa ogromny niepokój i strach przed zbliżającą się śmiercią. Ból występujący przy zawale, zwykle trwa powyżej 20 minut i nie ustępuje w spoczynku, ani po zażyciu nitrogliceryny. Jeśli po 5 minutach od przyjęcia jednej dawki nitrogliceryny pod język, ból wciąż się utrzymuje lub narasta, należy bezzwłocznie wezwać pogotowie ratunkowe.
Przy zawale mięśnia sercowego dotykającego dużego obszaru, bardzo często występują duszności, szczególnie u osób starszych, ponieważ w czasie zawału tkanki nie otrzymują wystarczającej ilości tlenu, co wywołuje potrzebę wzmożonej wentylacji płuc. W skrajnych przypadkach, zdarza się kaszel z odkrztuszaniem pienistej wydzieliny.
Pozostałe objawy towarzyszące zawałowi to: spadek ciśnienia tętniczego, pobudzenie ruchowe, niepokój lub panika, zmiany osłuchowe w płucach.
Zawał w EKG rozpoznawany jest na podstawie obecności zmian charakterystycznych dla niedokrwienia. Typowym przykładem jest tzw. fala Pardeego, czyli wypukłe uniesienie odcinka ST.
Nietypowe objawy zawału serca
Klasyczne objawy zawału serca, takie jak gniotący ból w klatce piersiowej, skrócony oddech, duszności, uczucie lęku i niepokoju, nie muszą występować w każdym przypadku zawału. Szacuje się, że nawet 40 proc. wszystkich incydentów zawałowych mogą stanowić tzw. nieme zawały. Dlatego istotne jest, by nie lekceważyć także innych objawów. Im szybciej trafimy do szpitala i rozpocznie się leczenie, tym lepsze rokowania i szanse na powrót do zdrowia w przyszłości. W przypadku zawału serca, każda minuta ma bowiem znaczenie.
Potliwość - mało charakterystycznym objawem towarzyszącym zawałowi jest wzmożona potliwość o lepkiej konsystencji. Ta reakcja wynika z faktu, że w czasie ataku serca bardzo często podwyższa się temperatura ciała. I wynosić ona może nawet 39°C. Przy zawale, może pojawić się tachykardia, czyli zwiększenie częstotliwości akcji serca powyżej 100 uderzeń na minutę oraz zaburzenie odwrotne, czyli bradykardia (obniżenie częstotliwości akcji serca poniżej 50 uderzeń na minutę). Wraz z zawałem występuje zwykle nagłe osłabienie prowadzące nawet do upadku.
Maski zawału - innym symptomem zawału są mdłości, tak silne, że prowadzą do wymiotów. Ten objaw nazywany jest "maską brzuszną zawału serca". Występuje on najczęściej, gdy zawałowi ulega dolna ściana serca i często interpretowany jest jako objaw choroby żołądka. To nie jest jednak jedyna maska zawału serca. Innym objawem przedzawałowym, może być ból barku, rzadziej stawu łokciowego lub nadgarstka.
Zmiana koloru skóry i drętwienie - objawem wskazującym na zawał może być również drętwienie rąk połączenie z innymi czynnikami. Niekiedy jednym z nich jest bladość skóry a czasem wprost przeciwnie, pojawić może się intensywne zaczerwienie rąk i stóp oraz warg. Oprócz objawów wymienionych, podczas zawału u chorego mogą pojawić się również zawroty głowy, niekiedy prowadzące do omdleń oraz zimne poty.
Inne dolegliwości - badania przeprowadzone w 2013 r. przez kanadyjskich naukowców. Dowodzą, iż wśród pacjentów, którzy przeszli cichy atak serca, aż 47 proc. mężczyzn doświadczyło tego objawu. Jednakże niewielka część chorych może nie prezentować w ogóle objawów bólowych, dotyczy to zwłaszcza osób starszych i chorujących na cukrzycę. Czasem ból może mieć nietypowe umiejscowienie jak chociażby ból nadbrzusza występujący w zawale ściany dolnej. Zdarza się, że jedynym symptomem bólowym świadczącym o zawale jest zgaga, albowiem ból objawami przypomina wrzody żołądka lub chorobę refluksową - pieczenie za mostkiem i w nadbrzuszu.
Zawał przechodzony - co to jest?
Tzw. niemy zawał pozostawia po sobie ślad – jest to blizna zawałowa, którą można wykryć w badaniu EKG, świadcząca o uszkodzonej tkance serca. Jeśli zostaje wykryta po dłuższym czasie, mówimy wtedy o przechodzonym zawale. Może on dotyczyć od 2 do 4 procent pacjentów.
W każdym przypadku badanie EKG jest w stanie wykryć wszelkie nieprawidłowości. Możliwe jest to poprzez aparaty EKG, a te dostępne są w sklepie medycznym Kredos.